Translated by George Chaldezos & Nick Fielding
I
CHILDHOOD MEMORY
Mattresses to mend! Mattresses to mend! Bow on his back, he roamed the streets. Suyulu, Five-Hundreds, Ay-Yanni.* Cheerfully he looked at me, a little lad looking at him, an archery victor at an ancient Olympic He sat on the concrete of our pre-war yard, face deeply lined by Acronauplia.** My mother would bring out comfortable mattresses and he, with his single string bow, gave them new life, now aired, virgin, ready to go back onto comfortable beds. During the Occupation his call was gone. We heard about guns rattling in the mountains: he was picking off the collaborators of Chiaus-Antoni. Mattresses to mend! Mattresses to mend! Bow on his back, he roamed the streets. Suyulu, Five-Hundreds, Ay-Yanni. He sat on the concrete of our post-war yard to tell me stories. My mother would bring out Occupation mattresses and he brought them back to life from hardships. During the Civil War his call was gone. We found out from his wife he died in the Ay-Stratis camp.** Also, his trade of resurrection Began to die out. We didn’t need him any more. Mattresses were now of a synthetic stuff, American.
*Suyulu, Five-Hundreds, Ay-Yanni are neighborhoods of Kavala that received Greek refugees from Turkey after 1922.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΑΝΑΜΝΗΣΗ
Παπλωματάς! Πα-πλω-μα-τάς! Με το τόξο στην πλάτη Σεργιάνιζε τις γειτονιές. Σούγιελο, Πεντακόσια, Αϊ-Γιάννη. Καλοσυνάτος κοίταζε εμένα που, μικρό παιδί, τον κοίταζα, σαν αρχαίο ολυμπιονίκη στο σημάδι. Στο τσιμέντο κάθισε της προπολεμικής αυλής με πρόσωπο βαθειά χαραγμένο απ’ την Ακροναυπλία. Η μάνα μου έβγαλε τα αστικά στρώματα κι αυτός τα ανάστησε με το μονόχορδο δοξάρι του αφράτα, παρθένα, έτοιμα να ξαναμπούν στα αστικά κρεβάτια. Στα χρόνια της Κατοχής Χάθηκε η φωνή του. Μάθαμε πως έγινε κροτάλισμα στο βουνό: Ξετίναζε τους γερμανοτσολιάδες του Τσαούς-Αντώνη. Παπλωματάς! Πα-πλω-μα-τάς! Με το τόξο στην πλάτη Σεργιάνιζε τις γειτονιές. Σούγιελο, Πεντακόσια, Αϊ-Γιάννη. Στο τσιμέντο κάθισε της μεταπολεμικής αυλής και μου ’λεγε ιστορίες. Η μάνα μου έβγαλε τα κατοχικά στρώματα κι αυτός τα νεκρανάστησε απ’ τις ταλαιπωρίες. Στα χρόνια του εμφύλιου Χάθηκε η φωνή του. Μάθαμε απ’ τη γυναίκα του πως πέθανε στον Αϊ- Στράτη. Κι η τέχνη του στην «ανοικοδόμηση», Άρχισε να ξεφτίζει. Δεν μας χρειαζόταν πιά. Τα στρώματα γίνονταν τώρα από μιαν ύλη, πλαστική, αμερικάνικη.
II
KAVALA
1. The sea was turning emerald. Small vessels grew watery wings. In the landscape only the island was missing: a turtle’s carapace that moved house. 2. The sea from the window. The soft divan. Ancient-looking cupboards. Mirrors. And in the corner old Gras Rifle for the rebels. 3. Memory returns in rubber sandals, as if one’s steps are clinging to the same stones. Behind the yard, the garden, behind the garden, the cistern ¾ the reservoir, the tank ¾ in its waters the icon of the Virgin frozen with its plaits of garlic.
ΚΑΒΑΛΑ
1. Σμαράγδιζε το πέλαγο. Καράβια μικρά βγάζαν φτερά υδάτινα. Απ’ το τοπίο έλειπε μονάχα το νησί, χελώνας καύκαλο που μετακόμισε. 2. Απ’ το παράθυρο η θάλασσα. Το μαλακό ντιβάνι. Ντουλάπες αρχαιόπρεπες. Καθρέφτες. Και στη γωνιά ο γέρο-γκρας για τους κομιτατζήδες. 3. Η μνήμη επιστρέφει Με λαστιχένια πέδιλα, λες και κολλούν τα βήματα στις ίδιες πέτρες. Πίσω απ’ την αυλή ο κήπος, Πίσω απ’ τον κήπο η στέρνα, – η γούρνα, η δεξαμενή – μες στα νερά της να παγώνει το εικόνισμα της Παναγιάς με τις πλεξούδες από σκόρδα.
III
From: The Little Week
SATURDAY
Kavala
Today again not a breath of wind ruffled the flag. Little boats set off furrowing the deep: one for the island, one for the Holy Mountain.*** The silos at the Mill presented arms to the mine sweepers. The Sanatorium on the mountainside was winking at the city. And the six o’ clock bell at St Paul’s ended the shift at the tobacco factories, and blew through the hanging laundry a light breeze of the rebel God.
***Mt. Athos is visible from Kavala; the island is Thasos.
ΣΑΒΒΑΤΟ
Καβάλα
Η άπνοια και σήμερα κράτησε τη σημαία ανέγγιχτη. Τα καραβάκια ξεκίνησαν διχαλώνοντας το πέλαγο: το ’να για το νησί, τ’ άλλο για το Όρος. Τα «σιλό» του Μύλου παρουσίαζαν όπλα στα ναρκαλιευτικά. Το σανατόριο, στο βουνό, βλεφάριζε την πόλη. Και η καμπάνα του Αγίου Παύλου στις έξι σχόλασε τα καπνομάγαζα, κι έφερε, μες στ’ απλωμένα ρούχα της μπουγάδας, ένα αεράκι του αντάρτη Θεού.
Vassilis Vassilikos, a Greek writer and diplomat, was born 18 November 1934 in Kavala, to parents native to the island of Thasos. He grew up in Thessaloniki, before moving to Athens to work as a journalist. Because of his political activities, he was forced into exile for seven years, following the colonels’ coup of 1967.
Between 1981 and 1984, Vassilikos served as Director of the Greek state television channel (ET1). Since 1996, he has served as Greece’s ambassador to UNESCO. He was elected MP with Syriza in the 2019 Greek election.
Vassilikos has been highly prolific and widely translated. He has published more than 100 books, including novels, plays and poetry. His best-known work is the political novel Z (1967), which has been translated into thirty-two languages and was the basis of the award-winning film Z directed by Costa-Gavras (with music by Mikis Theodorakis).
Vassilikos and his late wife Dimitra (“Mimí”) were friends with the American poet James Merrill; the death of Mimí serves as a critical late plot turn in Merrill’s epic poem, The Changing Light at Sandover (1982).
In the United States, Vassilikos has long been associated with and published by Seven Stories Press.
George Chaldezos teaches Classics in London and studied in Thessaloniki with postgraduate studies in Cologne, Oslo and Cambridge. With Vassilikos he translated Merill’s poetry for Editions Gavriilidis: The Black Swan, Chronicles of Love and Loss (1995). See: www.facebook.com/MERRILLBlackSwan.
Together with his partner Nick Fielding, a language graduate of Durham University, George is preparing a translation of Rachel Hadas’ Poems for Camilla for future publication in Greece.